“ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՀԸ ԿԱ­ՏԱ­ՐԵՑ ԿԱ­ՐԵ­ՒՈՐ ՍԽԱԼ ՄԸ…ՏԻԳ­ՐԱՆ ՍԱՐԳՍ­ԵԱ­ՆԻՆ` ՎԵՐՍ­ՏԻՆ ՎԱՐ­ՉԱ­ՊԵՏ ՆՇԱ­ՆԱ­ԿԵ­ԼՈՎ“, ԿԸ ՅԱՅՏ­ՆԷ Հ.Յ.Դ. ԲԻՒ­ՐՈ­ՅԻ ՆԵՐ­ԿԱ­ՅԱ­ՑՈՒ­ՑԻՉ ՀՐԱՆԴ ՄԱՐ­ԳԱՐ­ԵԱՆ

Image may be NSFW.
Clik here to view. Ստո­րեւ, լոյս կ՛ըն­ծա­յենք հար­ցազ­րոյց մը, կա­տար­ուած Թեհ­րա­նի “Ալիք“ օրա­թեր­թին (Ար­մի­նէ Էլ­ի­ազ­եան` կա­տար­ուած հե­ռա­խօ­սով`) կող­մէ, Հ.Յ.Դ. Բիւ­րո­յի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ` Հրանդ Մար­գար­եա­նի հետ, վեր­ջին շրջա­նի հա­սա­րա­կա-քա­ղա­քա­կան իրա­վի­ճա­կին, նա­խա­գա­հա­կան եւ Երե­ւա­նի աւա­գանիի ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մա­սին:

Հ- Ի՞նչ տուեց յետընտրակա­կան հո­լո­վոյ­թը Հա­յաս­տա­նին ու հայ հա­սա­րա­կայ­նու­թեա­նը: Մի խօս­քով ո՞ր­տեղ ենք կանգ­նած այ­սօր:

Պ- Կար­ծում եմ` ընտ­րու­թեան ար­դիւն­քում ամե­նա­մեծ ու­սու­ցո­ղա­կան դա­սը տուեց ժո­ղո­վուր­դը, դա այն դէպ­քում, երբ հա­մընդ­հա­նուր յու­սա­հա­տա­կան մթնո­լորտ կար: Մաս­նա­ւո­րա­բար, Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ընտ­րու­թիւն­նե­րից յե­տոյ ստեղծ­ուած յու­սա­հա­տա­կան մթնո­լորտ կար եւ ոչ ոք գրե­թէ չէր են­թադ­րում ակ­տիւ մաս­նակ­ցու­թիւն ընտ­րու­թիւն­նե­րին. են­թադր­ւում էր ընդ­հան­րա­պէս պա­սիւու­թիւն պէտք է դրսե­ւոր­ուի, որով­հե­տեւ իրա­կան մրցակ­ցու­թեան մթնո­լորտ գո­յու­թիւն չու­նէր, բայց ժո­ղո­վուր­դը գնաց եւ նախ­քան այն, որ որե­ւէ մէ­կի նկատ­մամբ հա­մակ­րանք կամ հա­կակ­րանք ցոյց տար` իշ­խա­նու­թեա­նը ոչ ասաց: Այս առու­մով կար­ծում եմ` ժո­ղո­վուր­դը վեր կանգ­նեց բո­լո­րից եւ կա­րո­ղա­ցաւ քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րին մղել ակ­տիւու­թեան: Կար­ծում եմ, մեր հա­սա­րա­կու­թեան մէջ նոր շունչ, նոր թար­մու­թիւն մտաւ, ին­չը որ միշտ շատ աւե­լի յու­սա­լի է, քան` յու­սա­հա­տու­թեան մթնո­լոր­տը:

Հ.- Հ.Յ.Դ.-ն իր որ­դեգ­րած հա­մա­կար­գա­յին իշ­խա­նա­փո­խու­թեան նպա­տա­կա­կէ­տին հաս­նե­լու հա­մար մշտա­պէս առա­ջադ­րել է հանգր­ուա­նա­յին ձեռք­բե­րում­նե­րի հան­գա­ման­քը:

Պ.- Որե­ւի­ցէ հա­սա­րա­կա-քա­ղա­քա­կան ձեռք­բե­րում, անց­նող նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րի ար­դիւն­քում, հնա­րա­ւոր է թուար­կել` նկա­տի ու­նե­նա­լով ժո­ղովր­դի մօտ օրըս­տօ­րէ աճող հի­աս­թա­փու­թիւնը: Ես կոնկ­րետ այ­սօր, այս ուղ­ղու­թեան մա­սին, չեմ կա­րող խօ­սել, բայց նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թեան նա­խօր­եա­կին եւ ինչ-որ առու­մով նա­եւ դրա­նից յե­տոյ մեր կող­մից հրա­պա­րակ նետ­ուած քա­ղա­քա­կան օրա­կար­գը, որը մենք հա­մա­րում էինք` պէտք է դառ­նայ մի­աս­նա­կան օրա­կարգ, գտաւ շատ աւե­լի մեծ ըն­դու­նե­լու­թիւն, քան նախ­քան այդ էր: Այդ առու­մով մենք գրե­թէ չու­նե­ցանք, այս­պէս ասած, հա­կա­դիր շար­ժում: Ընդ­հան­րա­պէս, կամ 100%-ով, կամ մա­սամբ ըն­դու­նե­լի մթնո­լորտ կար. դա յա­ջո­ղու­թիւն էր, իսկ ընտ­րու­թիւն­նե­րից յե­տոյ հանգր­ուա­նա­յին պայ­քա­րի մեր տակ­տի­կան, որը աւե­լի շատ տե­ւա­կան պայ­քա­րի մղե­լու եւ իրա­կան պայ­քա­րի դուրս գա­լու գոր­ծե­լա­ձեւ է, որ­պէս­զի թէ՛ մարդ­կանց չուղ­ղոր­դենք դէ­պի յու­սա­խա­բու­թիւն, եւ թէ՛ չուղ­ղոր­դենք դէ­պի առ­ճա­կա­տում, բայց կա­րո­ղա­նանք ար­դիւ­նա­ւէտ դարձ­նել շար­ժու­մը, որը հետզ­հե­տէ աւե­լի շատ պա­րարտ հող է գտնում, աւե­լի շատ ըն­դու­նե­լու­թիւն է գտնում: Եղած փոքր երե­ւոյթ­ներն էլ գա­լիս են առա­ւել շեշ­տե­լու, որ այդ տրա­մա­բա­նու­թիւնը շատ աւե­լի օգ­տա­կար է եւ երկ­րին յար­մար:

Հ.- Որ­պէս հանգր­ուա­նա­յին փո­փո­խու­թիւն­նե­րի տա­նող առ­կայ նոր հան­գա­մանք` դարձ­եալ Հ.Յ.Դ.-ն իր ծրագ­րա­յին դրոյթ­նե­րից ել­նե­լով` կա­րե­ւո­րում է գա­լիք աւա­գա­նու ընտ­րու­թիւն­նե­րը: Ըստ Ձեզ` կը յա­ջող­ուի՞ այն­քան էլ մի­աս­նա­կան ծրագ­րի շուրջ չհա­մախմբ­ուած ընդ­դի­մու­թեա­նը, սոյն ընտ­րու­թիւն­նե­րով ցան­կա­լի փո­փո­խու­թիւն­ներ առա­ջաց­նել:

Պ.- Գի­տէք, մենք այդ հանգր­ւա­նա­յին փո­փո­խու­թիւն­նե­րը եր­կու առու­մով էինք տես­նում: Մէկ` ժո­ղովր­դա­յին ալի­քը բարձր պա­հե­լով` պար­տադ­րել իշ­խա­նու­թիւն­նե­րին զի­ջում­ներ, որոն­ցից կը շա­հէ­ին եր­կի­րը, քա­ղա­քա­կան կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը եւ նա­եւ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը` իրա­կա­նու­թեան մէջ, դա մէկ ուղ­ղու­թիւնն էր: Միւ­սը քա­ղա­քա­պե­տա­կան ընտ­րու­թիւնն էր, որը վեր­ջին հաշ­ւով լուրջ կա­րե­ւո­րու­թիւն ու­նի: Ինչ որ առու­մով` Երե­ւա­նը Հա­յաս­տա­նի միջ­նա­բերդն է եւ քա­ղա­քա­պե­տա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րում յա­ջո­ղե­լը կա­րե­ւոր հանգրո­ւան է երկ­րի մէջ մեծ փո­փո­խու­թիւն­ներ առա­ջաց­նե­լու հա­մար եւ կար­ծում եմ, որ եթէ մեզ չյա­ջողո­ւեց մի­աս­նա­կա­նու­թիւն ստեղ­ծել մեր ցու­ցա­կով ընտ­րու­թիւն­նե­րի գնա­լու, դեռ ամ­բող­ջա­կան առու­մով ձա­խո­ղում չի նշա­նա­կում, որով­հե­տեւ դա կա­րող է ստաց­ուել ակա­մայ: Քա­ղա­քա­պե­տա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րը հա­մա­մաս­նա­կան ցու­ցա­կով են տե­ղի ու­նե­նում, կա­րող է ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րի ձեռք­բե­րած քուէն այն­պի­սին լի­նի, առանձ­նա­բար դրանց հան­րա­գու­մա­րը այն­պի­սին լի­նի, որ ընդ­դի­մու­թիւնը կա­րո­ղա­նայ այդ մի­աս­նա­կա­նու­թիւնը յե­տընտ­րա­կան շրջա­նում ցոյց տալ: Յա­մե­նայն­դէպս, եթէ որե­ւէ մէ­կը չու­նե­նայ կա­րե­ւոր եւ լուրջ մե­ծա­մաս­նու­թիւն, նոյ­նիսկ այդ դէպ­քում, կար­ծում եմ, եր­կի­րը կա­րող է շա­հել, որով­հե­տեւ աւե­լի հա­ւա­սա­րակշռո­ւած քա­ղա­քա­յին իշ­խա­նու­թիւն կը ձե­ւա­ւոր­ուի:

Այդ իմաս­տով ընդ­դի­մու­թիւնը ու­նե­նա­լով միջ­նա­բերդ Երե­ւա­նը, կը կա­րո­ղա­նայ երկ­րի մէջ իս­կա­պէս նոր շունչ բե­րել, նոր մղում առա­ջաց­նել եւ աւե­լի քա­ղա­քա­կիրթ պայ­քա­րի ձե­ւով եր­կի­րը տա­նել դէ­պի ընդ­հա­նուր եւ հիմ­նա­կան փո­փո­խու­թիւն­նե­րի:

Հ.- Ըստ հա­ղորդ­ուած լու­րե­րի` Հ.Հ. կա­ռա­վա­րու­թեան կազ­մում վե­րան­շա­նակո­ւել են գոր­ծող վար­չա­պետն ու Ա.Գ. նա­խա­րա­րը: Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ վեր­ջին տա­րի­նե­րին հէնց նոյն այդ ոլորտ­նե­րում ըն­թա­ցող քա­ղա­քա­կա­նու­թիւնն ու քայ­լե­րը ամե­նա­խիստ քննա­դա­տու­թիւն­նե­րի թի­րախ են դար­ձել, ինչ­պէ՞ս կը բնու­թագ­րէք այդ վե­րան­շա­նա­կում­նե­րը:

Պ.- Ես կար­ծում եմ, որ շատ աւե­լի կա­րե­ւոր է վար­չա­պե­տի վե­րան­շա­նա­կու­մը, որին մեր կազ­մա­կեր­պու­թեան կող­մից եր­կու ան­գամ անվս­տա­հու­թիւն է յայտն­ուել եւ վեր­ջին հաշո­ւով` այս ընտ­րու­թիւն­նե­րը մի բա­նի ար­դիւնք են` ժո­ղո­վուր­դը ցոյց տուեց, որ վի­ճա­կից դժգոհ է, սոց­ի­ալ-տնտե­սա­կան իրա­վի­ճա­կից դժգոհ է: Այդ դժգո­հու­թեան պատ­ճա­ռը կա­ռա­վա­րու­թիւնն է. եթէ նոյ­նիսկ կա­ռա­վա­րու­թիւնը չէ, դա էլ է կա­ռա­վա­րու­թեան թե­րու­թիւնը, բայց կա­ռա­վա­րու­թիւնն է, որ այդ իրա­վի­ճա­կը պէտք է բա­րե­լա­ւի եւ եթէ կայ այդ­պէս հա­մընդ­հա­նուր դժգո­հու­թիւն, որը ար­դէն փաստ է եւ ոչ ոք չի կա­րող հեր­քել, ու­րեմն` իս­կա­պէս ան­հա­սա­կա­նա­լի է յա­մա­ռել եւ վար­չա­պե­տին պա­հել նոյն լի­ա­զօ­րու­թիւն­նե­րում: Ես կար­ծում եմ, ցա­ւօք, այս ամէն ին­չից նա­խա­գա­հը չստա­ցաւ ճիշտ ու­ղերձ­նե­րը եւ կա­տա­րեց կա­րե­ւոր մէկ սխալ` վար­չա­պե­տին վե­րան­շա­նա­կե­լով:

Հ.- Պրն. Մար­գար­եան թոյլ տուէք որ­պէս հար­ցի շա­րու­նա­կու­թիւն` յա­ւե­լել` վար­չա­պե­տի թեկ­նա­ծու­թեան առա­ջադ­րու­մից յե­տոյ Հ.Հ. նա­խա­գա­հը նոր որո­շեց խորհր­դակ­ցել քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի հետ, ինչ­պէս Ար­մէն Ռուս­տամ­եա­նի: Արդ­եօք դա որե­ւէ ազ­դե­ցու­թիւն չէ՞ր կա­րող ու­նե­նալ նա­խա­գա­հի վերջ­նա­կան որոշ­ման վրայ` մինչ հրա­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լը:

Պ.-  Նախ­քան վերջ­նա­կան որո­շումն է խորհր­դակ­ցել, բա­ւա­կան լուրջ խօ­սակ­ցու­թիւն է տե­ղի ու­նե­ցել, որից պէտք է նա­խա­գա­հը յա­ւել­եալ դրդա­պատ­ճառ­ներ ու­նե­նար` վեր­յի­շե­լու մեր կու­սակ­ցու­թեան ու­նե­ցած դիր­քո­րո­շու­մը, որն ու­նե­ցել ենք անց­եալ տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում, վեր­յի­շե­լու նա­եւ ժո­ղովր­դի դժգո­հու­թեան պատ­ճա­ռը եւ խու­սա­փէր այդ քայլն անե­լուց:

Յա­մե­նայն­դէպս, այս մթնո­լոր­տում նա­խա­գա­հի շա­հե­րից էր բխում, որ մի քայ­լով առնո­ւազն յոյս ներշն­չէր հա­սա­րա­կու­թեա­նը, որ գնում է դէ­պի իրա­վի­ճա­կի բա­րե­լա­ւում, հար­ցե­րի լու­ծում, իսկ եթէ հար­ցե­րը մնա­ցել են եւ լու­ծում չեն ստա­ցել, դրա մի­ակ պա­տաս­խա­նա­տուն կա­ռա­վա­րու­թիւնն է եւ առա­ջին հեր­թին` վար­չա­պե­տը:

Հ.- Թոյլ տուէք անց­նել մեր հա­մազ­գա­յին ցա­ւոտ հար­ցե­րից մէ­կին` Սուր­իա­յի ու մաս­նա­ւո­րա­պէս սիր­ի­ա­հա­յու­թեան դէմ ծա­ռա­ցած ծան­րա­գոյն մար­տահ­րա­ւէ­րին: Այս ցա­ւոտ թնճու­կի մէջ, ըստ Ձեզ, կան­խա­տե­սե­լին եւ ան­կան­խա­տե­սե­լին որո՞նք կա­րող են լի­նել, որով էլ հնա­րա­ւոր լի­նի վնաս­նե­րը նուա­զա­գոյ­նի հասց­նել:

Պ.- Գի­տէք, ամ­բողջ Սուր­իա­յի իրա­վի­ճա­կը շատ ծանր է, շատ մտա­հո­գիչ է: Սուր­ի­ան կար­ծես թէ թե­ւա­կո­խում է եր­կա­րա­տեւ քան­դիչ ներ­քին պա­տե­րազ­մի փուլ եւ, բնա­կա­նա­բար, այդ պայ­ման­նե­րի մէջ, առա­ջին հեր­թին, հար­ուած­նե­րի թի­րախ կա­րող են դառ­նալ հա­մե­մա­տա­բար ան­պաշտ­պան­նե­րը եւ ան­կազ­մա­կերպ­նե­րը: Եթէ միւս հա­մայնք­նե­րը, այ­սինքն` սիւն­նի­նե­րը, ալե­ւի­նե­րը, շի­ա­նե­րը, քուր­տե­րը ու­նեն մեծ թուա­քա­նակ, ամէն մէ­կի թի­կուն­քում կանգ­նած են տար­բեր պե­տու­թիւն­ներ, ու­նեն իրենք իրենց պաշտ­պա­նե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն եւ վեր­ջին հաշ­ուով` իրենց հա­մար կռուի ըն­թաց­քում է ար­ձա­նագր­ուե­լու պար­տու­թիւնը կամ յաղ­թու­թիւնը, կո­րուս­տը կամ ձեռք­բե­րու­մը, հա­յու­թեան պա­րա­գա­յում` հա­յու­թիւնը այդ հնա­րա­ւո­րու­թիւնը չու­նի, չու­նի այն ծան­րակ­շիռ ներ­կա­յու­թիւնը, որ կա­րո­ղա­նայ առանձ­նա­բար կազ­մա­կերպո­ւե­լով` դառ­նալ մէկ առան­ձին ազ­դակ, ֆակ­տոր եւ չու­նի այլ պե­տու­թիւն­նե­րի կող­մից պաշտ­պան­ուա­ծու­թիւն: Այս պա­րա­գա­յում, կար­ծում եմ, մենք ու­նենք մէկ առա­ւե­լու­թիւն, որը պէտք է կա­րո­ղա­նանք լա­ւա­գոյն ձե­ւով օգ­տա­գոր­ծել. դա հայ­կա­կան պե­տա­կա­նու­թիւնն է եւ տա­րաս­փիւռ, աշ­խար­հաս­փիւռ հա­յու­թիւնը, որոնց մի­ջո­ցով պէտք է կա­րո­ղա­նանք աշ­խար­հի ու­շադ­րու­թիւնը սե­ւե­ռել հայ ժո­ղովր­դի ֆի­զի­քա­կան անվ­տան­գու­թեան հար­ցի վրայ այդ առու­մով երաշ­խա­ւո­րու­թիւն­ներ ստեղ­ծել: Ցա­ւօք սրտի` Սուր­իա­յում ծայր են առել դա­ւա­նա­կան այն­պի­սի ծայ­րա­յեղ շար­ժում­ներ, որոնք վտանգ են բո­լո­րի հա­մար, բայց մաս­նա­ւո­րա­բար մեզ հա­մար` հա­յու­թեան հա­մար եւ մենք պէտք է կա­րո­ղա­նանք այդ վտան­գի յա­րա­բե­րու­թեան մէջ ցոյց տալ հայ ժո­ղովր­դի անվ­տան­գու­թիւնը երաշ­խա­ւո­րե­լու խնդի­րը: Մենք նո­րից ու նո­րից զօ­րա­շար­ժի են­թարկ­ուե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն ու­նենք. այս ան­գամ, կար­ծում եմ, հար­ցը ոչ այն­քան օգ­նու­թիւնն է սուր­ի­ա­հա­յու­թեա­նը, որ­քան քա­ղա­քա­կան յա­րա­բե­րա­կան հա­մընդ­հա­նուր ար­շաւն է, որ մենք կա­րո­ղա­նանք աշ­խար­հի ու­շադ­րու­թիւնը սե­ւե­ռել այդ կէ­տի վրայ: Իս­կա­պէս մտա­հո­գիչ է սիր­ի­ա­հա­յու­թեան ֆի­զի­քա­կան անվ­տան­գու­թեան հար­ցը: Ճիշդ է, որ այ­սօր մենք դեռ լուրջ հար­ցեր չենք դի­մագ­րա­ւում, բայց ոչ ոք չի կա­րող ու­նե­նալ ապա­հո­վու­թիւնը, որ վա­ղը չէ, միւս օրը մենք չենք կանգ­նի աղէ­տի առ­ջեւ: Ես չեմ ու­զում ոչ ոքի վա­խեց­նել, մաս­նա­ւո­րա­բար չեմ ցան­կա­նում Սիր­իա­յում բնակ­ուող հա­յու­թեա­նը խու­ճա­պի մատ­նել, վա­խեց­նել, բայց կար­ծում եմ հարցն այն­քան լուրջ է, որ բո­լոր մեր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներն ու կա­րո­ղու­թիւն­նե­րը, հայ­կա­կան պե­տա­կա­նու­թիւ­նից սկսած մին­չեւ կազ­մա­կերպո­ւած Սփիւռք եւ նոյ­նիսկ ան­հատ­ներ, պէտք է կա­րո­ղա­նան աշ­խար­հի ու­շադ­րու­թիւնը սե­ւե­ռել սիր­ի­ա­հա­յու­թեան ֆի­զի­քա­կան անվ­տան­գու­թեան հար­ցի վրայ: Մենք պէտք է կա­րո­ղա­նանք ինչ-ինչ ձե­ւե­րով ապա­հո­վել, երաշ­խա­ւո­րել նրանց անվ­տան­գու­թիւնը: Կար­ծում եմ` որ­պէս Ցե­ղաս­պա­նու­թիւն տե­սած ժո­ղովր­դի, մէկ հատ­ուա­ծի, պէտք է առա­ւել բա­րո­յա­կան պար­տա­ւո­րու­թիւն ու­նե­նանք սիր­ի­ա­հա­յու­թեան նկատ­մամբ, որ­պէս­զի նա նոր աղէտ չդի­մագ­րաո­ւի:

Հ.- Ձեր կար­ծի­քով` Ցե­ղաս­պա­նու­թեան 100-րդ տա­րե­լի­ցին ըն­դա­ռաջ` որո՞նք պէտք է լի­նեն այն քայ­լե­րը, որ անհ­րա­ժեշտ է յա­ւե­լել 100-ամ­եա­կի յանձ­նա­ժո­ղո­վի աշ­խա­տանք­նե­րին: Տե­սա­կէտ­ներ են հնչում, որ նա­խա­տեսո­ւած աշ­խա­տանք­նե­րը անհ­րա­ժեշտ չէ լայ­նա­մասշ­տաբ լու­սա­բա­նել` մինչ 100-ամ­եա­կի տա­րե­լից. Ձեր տե­սա­կէ­տը:

Պ.- Ո՛չ, ես կար­ծում եմ` ամե­նա­վատն այն է, եթէ մենք բա­ւա­րարո­ւենք ծի­սա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րով յի­շե­լով պատ­մա­կան մի թուա­կան: Կար­ծում եմ, որ մեզ հա­մար 100-ամ­եա­կի պա­րա­գան կամ ընդ­հան­րա­պէս Ցե­ղաս­պա­նու­թեան հար­ցի ոգե­կո­չու­մը, այս­պէս ասած, պատ­մա­կան ինչ-որ յար­գան­քի տուրք չէ, որ մենք մա­տու­ցում ենք, դա քա­ղա­քա­կան պայ­քար է, դա մեր ազ­գի այ­սօրո­ւայ եւ վաղո­ւայ օրո­ւայ հետ կապ­ուած հարց է: Այ­սինքն` Ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը մենք իբ­րեւ պատ­մա­կան երե­ւոյթ չէ, որ գնա­հա­տում ենք եւ ակն­կա­լում ենք գնա­հա­տա­կան­ներ. հայ ժո­ղովր­դի այ­սօրուայ ներ­կան եւ ապա­գան երաշ­խա­ւո­րե­լու համար է, որ մենք այդ պայ­քարն առաջ ենք տա­նում: Ու­րեմն` հար­ցի քա­ղա­քա­կան կող­մը ամե­նա­մեծ կա­րե­ւո­րու­թիւնն է: Ճիշդ է, որ Ցե­ղաս­պա­նու­թեան հար­ցը մեզ հա­մար ազ­գա­յին հարց է, բայց ազ­գա­յին-քա­ղա­քա­կան հարց է եւ այդ շեշ­տադ­րումն է, որ ամե­նա­կա­րե­ւորն է:

Մենք հա­ւա­տա­ցած ենք` ժա­մա­նակն է, որ  կա­րո­ղա­նանք անց­նել պա­հան­ջա­տի­րա­կան հանգր-ուա­նի եւ այս առու­մով, կար­ծում եմ, առա­ջին կա­րե­ւոր քայ­լը, Արեւմ­տա­հա­յաս­տա­նի եկե­ղե­ցա­պատ­կան կալ­ուածք­նե­րի, եկե­ղե­ցի­նե­րի իրա­ւա­տի­րոջ իրա­ւուն­քով աս­պա­րէզ դուրս գալն է: Այս առու­մով, կար­ծում եմ, որ հա­մա­պա­տաս­խան հաս­տա­տու­թիւն­նե­րը անե­լիք­ներ ու­նեն: Առա­ջին քայ­լը պէտք է վերց­նեն, որին պէտք է հե­տե­ւի հա­մա­հայ­կա­կան մէկ շար­ժում, ար­շաւ` պայ­քա­րին նոր տեսք եւ բնոյթ հա­ղոր­դե­լու հա­մար:

Ամե­նա­վա­տը` ծի­սա­կա­տա­րու­թեամբ սահ­մա­նա­փակո­ւելն է. սա առիթ է, որ մենք պէտք է թէ՛ յի­շենք, եւ թէ՛ պար­տա­ւո­րեց­նենք, որ յի­շեն: Յի­շեց­նենք բո­լո­րին եւ պա­հան­ջենք մեր իրա­ւունք­նե­րի վե­րա­կանգ­նու­մը` մեր կորց­րած իրա­ւունք­նե­րի վե­րա­կանգ­նու­մը: Կար­ծում եմ  նոր ժա­մա­նա­կաշր­ջան է սկսւում` Հայ Դա­տի պայ­քա­րի առու­մով: