ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱՆ ՈՐՈ­ՇԵՑ ՄԻ­Ա­ՆԱԼ ՄԱՔ­ՍԱ­ՅԻՆ ՄԻՈՒ­ԹԵԱՆ

 ՄՈՍԿ­ՈՒԱ.- Հա­յաս­տա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գահ­ներ` Սերժ Սարգս­եան եւ Վլա­տի­միր Փու­թին, Նո­վօ Օկարի­ո­վո­յի նստա­վայ­րին մէջ տե­ղի ու­նե­ցած հան­դիպ­ման ըն­թաց­քին, յայ­տա­րա­րե­ցին, որ մտա­դիր են եր­կու եր­կիր­նե­րու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւնը նոր մա­կար­դա­կի բարձ­րաց­նել: Այս գոր­ծակ­ցու­թեան ար­դիւնք, Հա­յաս­տան մտա­դիր է ան­դա­մակ­ցիլ մաք­սա­յին միու­թեան եւ մաս­նակ­ցու­թիւն ու­նե­նալ Եւ­րաս­ի­ա­կան տնտե­սա­կան միու­թեան ձե­ւա­ւոր­ման:

Նա­խա­գահ Սարգս­եա­նի այս որո­շու­մը Փու­թի­նի կող­մէ հա­ւա­նու­թեան ար­ժա­նա­ցած է եւ վեր­ջինս պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն յայտ­նած է աջակ­ցիլ Հա­յաս­տա­նին այս գծով:

Այս գծով, Հ.Յ.Դ. Գե­րա­գոյն Մար­մի­նը հրա­պա­րա­կեց յայ­տա­րա­րու­թիւն մը.-

Հա­յաս­տա­նի մաք­սա­յին միու­թեա­նը մի­ա­նա­լու որոշ­ման մա­սին Մոսկ­ուա­յում յայ­տա­րար­ուա­ծը որ­քան շրջա­դար­ձա­յին, նոյն­քան էլ Հա­յաս­տա­նի ապա­գա­յի հա­մար հսկա­յա­կան պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն թե­լադ­րող որո­շում էր: Կա­րե­լի էր են­թադ­րել, որ ինչ-որ հանգր­ուա­նում, ել­նե­լով առ­կայ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան իրա­վի­ճա­կից եւ զար­գացում­նե­րից, Հա­յաս­տա­նը մի­ա­նա­լու էր իր ռազ­մա­վա­րա­կան գործըն­կե­րոջ կող­մից նա­խաձեռն­ուած Մաք­սա­յին միու­թեա­նը եւ ներգրաւ­ուե­լու էր Եւ­րաս­ի­ա­կան տնտե­սա­կան միու­թեան ձե­ւա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցում:

Բայց խնդիրն այն է, որ Հա­յաս­տա­նի Հան­րապե­տու­թեան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը մինչ այդ անհ­րա­ժեշտ տե­ղե­կու­թիւն չէ­ին փոխան­ցել հա­սա­րա­կու­թեանն ու  քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րին: Աւե­լին` որոշ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րով նոյ­նիսկ անհ­նար էին հա­մա­րել Հա­յաս­տա­նի անդամակ­ցու­թիւնը ընդ­հա­նուր սահ­ման չու­նե­ցող Մաք­սա­յին միու­թեա­նը, տա­րի­ներ շա­րունակ վա­րել էին բա­նակ­ցու­թիւն­ներ Եւ­րա­միու­թեան ազատ առեւտ­րի գօ­տուն մի­ա­նա­լու ուղ­ղու­թեամբ եւ հա­սել Ե.Մ. հա­մա­ձայ­նագ­րի նա­խաս­տո­րագր­ման շե­մին:

Կա­րող ենք են­թադ­րել, որ Հ.Հ. Նա­խա­գա­հի Մոսկ­ուա­յում անակն­կալ որոշ­ման գլխա­ւոր պատ­ճա­ռը Հ.Հ. եւ Լ.Ղ.Հ. անվ­տան­գու­թեան խնդիր­ներն են եղել: Սա եւս պա­տաս­խանա­տուու­թիւն է եւ այս փու­լում` ազ­գա­յին-պե­տա­կան հիմ­քե­րին առն­չուող:

Նա­խա­գա­հի անակն­կալ որո­շու­մը հան­րու­թեան մօտ բազ­մա­թիւ հար­ցեր է առա­ջաց­րել:

Մեր պա­րա­գա­յում, ցան­կա­ցած տնտե­սա­կան ին­տէգ­րում պէտք է յստակ երաշ­խիք­ներ տա Հա­յաս­տա­նի ու Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի Հան­րա­պե­տու­թիւն­նե­րի անվ­տան­գու­թեան պահ­պան­ման ու ամ­րապնդ­ման եւ տն­տեսա­կան հա­մարկ­ման եւ զար­գաց­ման հա­մար: Մաք­սա­յին միու­թեա­նը մաս կազ­մե­լու խնդի­րը եւս պէտք է պայ­մա­նա­ւո­րել այս հիմ­նա­կան սկզբունք­նե­րով:

Մաք­սա­յին միու­թեա­նը Հա­յաս­տա­նի մի­ա­նա­լու որո­շու­մը չպէտք է խո­չըն­դոտ լի­նի ­հա­յաս­տա­նի` Եւ­րո­պա­կան ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տանք­նե­րի շա­րու­նակ­ման եւ ծա­ւալ­ման, յատ­կա­պէս` Եւ­րա­միու­թեան հետ մեր երկ­րի հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­կան ին­տէգր­ման գոր­ծըն­թացնե­րին: Առա­ւել` Մոսկ­ուա­յում կա­յաց­ուած այդ որո­շու­մը չի կա­րող օրա­կար­գից հա­նել երկ­րի ներ­սում հա­մակար­գա­յին բա­րե­փո­խում­ներ իրա­կա­նաց­նե­լու, հա­մա­տեղ ու­ժե­րով ազ­գա­յին, ժո­ղովր­դա­վար, ար­դար պե­տու­թիւն ստեղ­ծե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թիւնը:

Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րից պա­հան­ջում ենք երկ­րի հա­մար նման ճա­կատագ­րա­կան որո­շում­ներ կա­յաց­նե­լիս տե­ղե­կաց­նել հա­սա­րակութեանն ու որոշ­ման մաս­նա­կից դարձ­նել քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րին: Այժմ, երբ նա­խա­տես­ւում է սկսել Մաք­սա­յին միու­թեա­նը մաս կազ­մե­լու գոր­ծըն­թաց, անհ­րա­ժեշտ է յար­գել այս գոր­ծե­լա­ո­ճը: