Մակար, ի Գաղիա
Օգոստոս: Շոգ: Արմենակ եւ Էլպիս եկան այցելութեան: Որթա–տունկի ստուերին՝ գարեջուրով կը զովանայինք:
Այս օրերուն, հայեր երբ իրարու հանդիպին կը խօսին թաւշեայ յեղափոխութեան մասին, միշտ յայտնելով այն միտքը, որ յանկարծ թաւիշը չդառնայ խարտոց կամ սղոց, ամբոխը չչարանայ…
Կեդրոնականցիին կրնան նախանձիլ լրատու գործակալու-թիւնները, հայկական լրատուամիջոցները: Չգրուած եւ չլսուած լուրե-րու շտեմարան է ինք: Նորոյթ է think-tank-ը, ինք զարտուղի մարդոց զարտուղութիւններու թերթէն, ձայնասփիւռէն եւ հեռատեսիլէն չլըս-ուածի tank է: Բնականոն հայկական լրատուութիւնը ողորկ կ’ըլլայ:
Էլպիս եւ Մակարուհի կը խօսէին պտուղի եւ բանջարեղէնի սղութեան մասին, որ կը դժուարացնէր թոշակառուներու կեանքը: Այդ առիթ եղաւ, որ Արմենակ խօսի իր թաղի նպարավաճառին մասին:
– Մակա՛րս, մեր թաղի նպարավաճառը ինքզինք հանգստեան կոչեց: Արդէն հարստացած է, ուսումնական զաւակները իր հասութա-բեր գործը պիտի չշարունակեն:
– Խելօք մարդ ըլլալու է,- ըսի:
– Այնքա՜ն խելօք, որ հիմա նոր փափաքներ ունի: Կ’ուզէ որ ազ-գը օգտուի իր փորձառութենէն: Սկսած է յօդուած գրել թերթերուն մէջ:
– Լաւ է, ուրիշներ խաղատուն կ’երթան:
– Յաճախ կը խօսակցէինք, երբ գնումի կ’երթայի իր քով: Տեղա-կան թերթեր կը կարդար: Ամէն անգամ որ հայութեան կամ հայու մա-սին տող մը գտնէր, մկրատով կը կտրէր եւ կը պահէր:
– Ազգային մարդ ըլլալու էր:
– Ճիշդ այդպէս: Հիմա որ դրամ եւ ժամանակ ունի, ունի նաեւ փառասիրութիւն: Եւ քանի որ ոչ երեսփոխան եւ ոչ քաղաքապետ պի-տի ըլլալ, ցանկութիւն ունի թերթին մէջ իր անունը տեսնելու:
– Թող ճաշկերոյթի եւ պարահանդէսի երթայ, նուիրատուութիւն ընէ, ե՛ւ անունը կը տեսնէ թերթին մէջ ե՛ւ պատկերը,- ըսի:
– Այդ տեսակ մարդ չէ, քսակը պահել գիտէ: Կ’ուզէ հռչակ ունե-նալ, խելք տալ, յօդուած գրել: Երբեմն խմբագիրը ճաշի կը հրաւիրէ, յօդուածին հետ դրամ կը ղրկէ թերթին:
– Այդ ալ լաւ է, Արմենա՛կ: Քանի ընթերցողները պակսած են, թող շարունակէ գրել, այդ ձեւով թերթի շարունակման կը նպաստէ:
– Այդ չէ խմբագրին կարծիքը: Կ’ըսէ, որ մինչեւ սրբագրէ նպա-րավաճառին էջը, երկու նոր էջ կրնայ գրել: Ըսաւ, որ մարդուն փա-ռասիրութիւնը անսահման է, կը խօսի Հայաստանի բարգաւաճման եւ զարգացման մասին, մշակոյթի մասին, երգիչներու, մեծանուններու: Կ’ուզէ նաեւ որ խմբագիրը իր կողմէ յաւելումներ ընէ եւ ճոխացնէ:
– Լաւ է, թերթը սիրայօժար աշխատող կ’ունենայ, զոհողութիւն՝ որ սովորաբար կը պահանջուի:
– Թերթին մէջ իր անունը տեսնելով, նոր ցանկութիւններ ունի, կ’ուզէ բեմ ելլել եւ ճառ խօսիլ: Խնդրեց, որ սեպտեմբերի հայկական տօնախմբութեան համար իրեն ճառ մը գրեմ:
– Արմենակ, բեմ բարձրացողներէն ոչ առաջինը եւ ոչ ալ վեր-ջինը պիտի ըլլայ ուրիշներու գրածը կարդացող եւ փքուող: Մարդիկ կան, որոնք նոյնիսկ լատինատառ գրուած հայերէն ճառ կարդացած են: Ոչ իրենք ամչցած են ոչ ալ զիրենք բեմ հանողները: Գրեցի՞ր ճառը:
– Ոչ: Մերժեցի, զարմացաւ: Ըսաւ, որ նախագահներ եւ մեծ մար-դիկ ունին իրենց ճառը գրող նեկրեր: Չձգեցի որ խօսքը աւարտէ: Ըսի, որ ինք փառքի նեկր է: Եւ հեռացայ:
Մտածեցի. օր մը փառքի մեծ եւ պզտիկ նապարավաճառներէն կը փրկուի՞նք…