ՍՐԲԱԼՈՅՍ ՄԻՒՌՈՆԸ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉԻՆ ԵՒ ՄԵՐ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ՄԷՋ

Վաղինակ Ծ. Վրդ. Մելոյեան

Այս Կիրակի՝ Յուլիս 19-ին պիտի կատարուի օրհնութիւնը՝ Սրբալոյս Միւռոնին:
Ամիսներէ ի վեր կը կատարուին պատրաստութիւններ: Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ Մայր Տաճարին հիւսիւսային աւանդատան կողքը՝ Սրբալոյս Միւռոն եփելու աշխատանքներու համար պատրաստուած վայրն է: Ապրիլ ամսուան ընթացքին, Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետը, Միաբան Հայրերէ կազմուած թափօրի առաջնորդութեամբ, բազմիցս այցելեց այդ վայրը եւ կաթսային մէջ լեցուց Սուրբ Միւռոնի համար պատրաստուած ձիւթաիւղն ու դափնիի իւղը, աղօթքներու ու շարականներու երգեցողութեամբ եւ ապա, միւռոնադրոշմ Հայրապետական Աջով վառեց կրակը:
Վեհափառ Հայրապետը 24 ժամ եփած իւղերուն մէջ աւելցուց Հայ Եկեղեցւոյ յատուկ, ու Սսոյ Մայր Մաշտոցի մէջ ցանկագրուած, քառասունէ աւելի ծաղիկները, արմատները եւ զանազան բուրումնաւէտ խունկերն ու իւղերը, որոնք հաւաքուած էին զանազան երկիրներէ՝ Փէրույէն մինչեւ Հնդկաստան, իւրաքանչիւրը հայրապետներու կողմէ ճշդուած քանակին համաձայն: Բոլոր նիւթերը նախապէս Միաբան Հայրերու կողմէ մանրուած եւ սանդերու մէջ ծեծուած էին սաղմոսասացութեան ընկերակցութեամբ: Իւրաքանչիւր հանգրուանին, ստուգուեցաւ նորեփ Միւռոնին բուրմունքը: Ստորեւ, այս հետաքրքրական յօդուածը Սրբալոյս Միւռոնին մասին:
Ա. Միւռոնի պատրաստութիւնն ու գործածութիւնը իր նախատիպը ունի Հին Կտակարանի մէջ: «Միւռոն» բառը տառադարձութիւնն է Յունարէն` μυρον բառին եւ կը նշանակէ` անուշաբոյր իւղ: Անուշաբոյր իւղի պատրաստութիւնն ու գործածութիւնը սուրբգրային հիմք ունի: Աստուած ինքն էր որ Մովսէս մարգարէին պատուիրեց անուշաբոյր իւղ պատրաստել, եւ նոյնիսկ թուեց այն պատուական համեմները զոր պէտք էր գործածուէին իւղի պատրաստութեան համար (Ելից 30.22-25: ՏեԲս նաեւ 35.8,28, եւլն): Հին Կտակարանի մէջ պատրաստուած այս անուշաբոյր իւղը կը կոչուէր` «Օծման իւղ» (Ել 30.25, 35.8,15,28, 39.38, եւլն):

Անձ մը կամ բան մը օծելու համար օծման իւղէն կը գործածուէր: Քահանաները օծման իւղով կ՚օծուէին (Ել 29.7, 30.30: Ղւ 6.20, 8.12,30, 16.32, 21.10,12, եւլն): Քահանաներուն հագուստներն ալ անով կ՚օծուէին, կ՚օրհնուէին ու կը սրբուէին (Ել 29.21, Ղւ 8.30): Եւ տակաւին, նոյն այդ իւղով կ՚օծուէին վկայութեան խորանն ու տապանակը, սուրբ սեղանն ու անոր բոլոր անօթները, աշտանակն ու անոր գործիքները, խունկին սեղանը, ողջակէզին սեղանը իր բոլոր գործիքներով եւ աւազանն ու անոր խարիսխը (Ել 30.26-28: ՏեԲս նաեւ` 40.9: Ղւ 8.10-11, Թւ 7.1, եւլն):

Բ. Իւղն ու իւղի գործածութիւնը Նոր Կտակարանի մէջ

Քրիստոսի երկրաւոր կեանքի ընթացքին սովորութիւն էր իւղով օծել թանկագին հիւրերուն գլուխներն ու ոտքերը: Այսպէս, օրինակ, կը տեսնենք թէ ինչպէս երբ «Յիսուս Բեթանիայի մէջ բորոտ Սիմոնին տան մէջ սեղան բազմած էր, կին մը եկաւ, որ ազնիւ եւ սուղ նարդոս իւղի շիշ մը ունէր, եւ շիշը կոտրելով` իւղը թափեց Յիսուսի գլխուն» (Մր 14.3: Մտ 26.6-7): Առիթով մը երբ Յիսուս Բեթանիա կը գտնուէր` Ղազարոսի տան մէջ, Ղազարոսի քոյրը` Մարիամ ընթրիքի ատեն «շիշ մը ազնիւ եւ սուղ նարդոսի իւղ առնելով` օծեց Յիսուսի ոտքերը եւ իր մազերով սրբեց զանոնք» (Յհ 12.3): Երբ Յիսուս Փարիսեցի Սիմոնին տան մէջ կը գտնուէր, պոռնիկ կին մը եկաւ եւ սկսաւ արցունքներով անոր ոտքերը թրջել, մազերով սրբել, համբուրել եւ իւղով օծել զանոնք (Ղկ 7.38): Դրուագի գրեթէ աւարտին, Յիսուս Սիմոնին ըսաւ. «Դուն գլուխս իւղով չօծեցիր, մինչ ասիկա ոտքերս օծեց անուշահոտ իւղով» (Ղկ 7.46): Յիսուսի այս խօսքը ուղղուած Սիմոնին, յստակօրէն ցոյց կու տայ, թէ այն ատեն թանկագին հիւրերուն գլուխներն ու ոտքերը իւղով օծելը սովորութիւն էր: Յիշենք նաեւ որ ծոմապահ մարդը նաեւ կրնար ինքնիր գլուխը օծել. «Երբ դուն ծոմ կը պահես, օծէԲ գլուխդ…» (Մտ 6.17): Այսօր ծոմապահներ իրենց գլուխները իւղով օծելու սովորութիւնը չունին: Մեր եկեղեցւոյ 11-րդ դարու հայրերէն` Անանիա Սանահնեցի, կը խօսի «մեր գլուխները սրբութեամբ օծել»ու մասին, իսկ «մեր գլուխները սրբութեամբ օծել», կը նշանակէ «հաղորդ եւ կցորդ ըլլաս Քրիստոսի»:
Տիրոջ մարդեղութեան օրերուն հիւանդները իւղով օծելն ալ իրական սովորութիւն մըն էր, եւ ասիկա հաւանաբար նոյնինքն Տիրոջ կողմէ տրուած հրահանգ մըն էր: Օրինակ, կը տեսնենք թէ ինչպէս երբ Յիսուս տասներկու աշակերտները առաքելութեան ղրկեց, անոնք «գացին եւ սկսան ժողովուրդին քարոզել որ ապաշխարեն: Բազմաթիւ չար ոգիներ կը հանէին, շատ մը հիւանդներ իւղով կ՚օծէին եւ զանոնք կը բժշկէին» (Մր 6.12-13): Ես չեմ խորհիր որ աշակերտները ինքնագլուխ կերպով սկսան իւղի գործածութեան: Ատիկա անպայմանօրէն Տիրոջ կողմէ իրենց տրուած պատուէր մըն էր: Հիւանդները իւղով օծելու Տէրունական այս պատուէրը, հետագային առաքելական պատուէր ու հրահանգ դարձաւ: Յակոբոս իր նամակին վերջին գլուխին մէջ կ՚ըսէ. «Մէկը հիւանդացա՞ւ` թող կանչէ եկեղեցւոյ երէցները, որպէսզի իր վրայ աղօթեն եւ իւղով օծեն զինք, Տիրոջ անունով» (Յկ 5.14):

Քրիստոսի երկրաւոր կեանքի օրերուն, ոԲչ միայն թանկագին հիւրերուն գլուխներն ու ոտքերը, ինչպէս նաեւ հիւանդները իւղով օծելը գոյութիւն ունեցող սովորութիւն մըն էր, այլ նաեւ` մեռելներուն մարմինները իւղով օծելն ալ սովորութիւն էր: Օրինակ, երբ Յիսուս մեռաւ, կը տեսնենք թէ ինչպէս քանի մը բարեպաշտ կիներ գացին օծելու անոր մարմինը (Մր 16.1):

Քիչ ետք պիտի տեսնենք թէ ինչպէս թէ անցեալին կ՚օծուէին մարգարէները, քահանաները եւ թագաւորները: Քրիստոս թէԲ մարգարէ էր (Բ.Օր 18.15,18), թէԲ քահանայ էր (Սղ 110.4), եւ թէԲ թագաւոր (Ես 9.6-7), եւ արդէն «Քրիստոս» բառն իսկ կը նշանակէ` օծեալ: Եւ եթէ մենք քրիստոնեայ կը կոչուինք` սա կը նշանակէ թէ մենք եւս օծեալներ ենք: Մենք «քրիստոնեայ» կը կոչուինք ոԲչ միայն որովհետեւ Քրիստոսի կը հաւատանք ու կը հետեւինք, այլ նաեւ` որովհետեւ սուրբ միւռոնով օծուած ու կնքուած ենք: Չմոռնանք որ «քրիստոնեայ» բառը կը նշանակէ` օծեալ, եւ մենք քրիստոնեայ, այսինքն` օծեալ կը կոչուինք` Սուրբ Հոգին խորհրդանշող միւռոնին օծութիւնը ունենալնուս համար:

Հետեւաբար, իւղը խորհրդանիշ է Սուրբ Հոգիին: Ոմանք Սուրբ Հոգիին օծութիւնը, այլ խօսքով` հպումը կը ստանային կատարելու համար Աստուծոյ կողմէ իրենց յանձնուած յատուկ պաշտօն մը, իսկ ուրիշներ` իւղով կ՚օծուէին կատարելու համար Աստուծոյ կողմէ իրենց յանձնուած յատուկ պաշտօն մը. բայց երկու պարագաներուն ալ` թէԲ Սուրբ Հոգիին կողմէ օծուածը եւ թէԲ իւղով օծուածը` կը կոչուէին` «Աստուծոյ օծեալները», եւ Աստուած կ՚արգիլէ անոնց դպչիլը` անոնց վնաս հասցնելու նպատակով: Թէ Աստուած կ՚արգիլէ` ասիկա բացայայտ կը դառնայ երբ կը կարդանք Յայտնութեան գիրքին 6-րդ գլուխը: Երբ Գառնուկը երրորդ կնիքը կը բանայ` հանդէս կու գայ սեւ ձի մը, որուն հեծեալը իր ձեռքին ունէր կշիռք մը, եւ որուն կը հրամայուի որ ձէթին եւ գինիին վնաս չտայ (Յյտ 6.5-6): «Ըստ մեկնութեան սրբոց վարդապետաց աստուածաբանից եկեղեցւոյ», հոս յիշուած հեծեալը կը ներկայացնէ Հռոմի Տիտոս զօրավարը, իսկ ձէթն ու գինին` Քրիստոսի հաւատացեալները, որոնք Քրիստոսի սիրոյն գինիով եւ անոր ողորմութեան ձէթով փրկուեցան: Արդարեւ, երբ Տիտոս զօրավար Երուսաղէմ պիտի յարձակէր զանիկա կործանելու համար, Աստուած դրդեց քրիստոնեաներուն սիրտերը որ դուրս գան Երուսաղէմէն, եւ անոնք դուրս եկան եւ ազատեցան ջարդէն:

Վերջապէս, մտաբերենք որ Յիսուս Բարի Սամարացիին առակին մէջ ինքզինք կը ներկայացնէ վիրաւոր մարդուն վէրքերուն վրայ ձէթ ու գինի դնող անձ իբրեւ (Ղկ 10.34): Այս օրինակը անուղղակի կերպով ցոյց կու տայ մեզի` հետագային հիւանդները իւղով օծելու Տէրունական հրամանը:

Գ. Իւղը` մեր հայրերու գրականութեան մէջ

Վերեւ յիշեցինք Յակոբոսի հետեւեալ պատուէրը. «Մէկը հիւանդացա՞ւ` թող կանչէ եկեղեցւոյ երէցները, որպէսզի իր վրայ աղօթեն եւ իւղով օծեն զինք, Տիրոջ անունով» (Յկ 5.14): Մեր եկեղեցւոյ 12-րդ դարու հայրերէն` Սարգիս Շնորհալի Վրդ. խօսելով սոյն պատուէրին մասին, կը հաստատէ, թէ քահանաները հոգեւոր բժիշկներ են, եւ իրենց գործածած բժշկութեան դեղը` իւղը նաեւ հոգեւոր է եւ աստուածային: Ան կ՚ըսէ. «Փոխանակ նոյն եւ մէկ իւղին որ կը կազմուէր ու կը պատրաստուէր Օրէնքին համաձայն, եւ որով կ՚օծուէին, քահանաները, թագաւորները եւ մարգարէները, առաքեալներուն ձեռքով բազում իւղեր շնորհուեցան եկեղեցւոյ: Առաջին եւ մեծ իւղը` մկրտութեան աւազանին իւղն է, որ կը պատկերացնէ Սուրբ Հոգիին շնորհքները, եւ զոր կ՚անուանենք` “Սուրբ Մեռոն”, այսինքն` մեռուցիչ բոլոր ախտերուն, որով մեղքի մէջ մեռած մարդիկը մեծ պատիւի կը բարձրանան եւ Աստուծոյ զաւակները կը կոչուին: Կայ նաեւ ուրիշ իւղ մը որ կը շնորհուի երախաներուն քահանաներուն օրհնութեամբ: Տակաւին, կայ հիւանդներուն համար գործածուող իւղը, եւ վախճանածներուն համար գործածուող իւղը» :

Իւղի գործածութիւնը կարեւոր է, բայց պէտք չէ մոռնալ որ զայն պէտք է գործածել Յիսուսի անունով, որովհետեւ Յիսուսի անունն է որ հիւանդները կը բժշկէ եւ ոԲչ թէ լոկ իւղը: Իւղը քսելու արարողութեան` պէտք է ընկերանայ Յիսուսի անունը տալու արարողութիւնը: Չմոռնանք որ Յակոբոս առաքեալ 5.14-ին մէջ կը պատուիրէ որ հիւանդները ՏիրոԲջ անունով օծենք: Այս մասին Սարգիս Շնորհալի Վրդ. կ՚ըսէ. «ՏիրոԲջ անունով օծելը` առաքելական օրէնք է: Բժշկութիւնները զոր առաքեալները կ՚ընէին` Տիրոջ անունով կ՚ընէին: Այսպէս, օրինակ, «Յիսուս Քրիստոսի անունով` եԲլ եւ քալէ» ըսին ի ծնէ կաղին (Գրծ 3.6): Անդամալոյծ Ենէասին Պետրոս ըսաւ «ԵնէաԲս, Տէրը` Յիսուս Քրիստոս կը բժշկէ քեզ. եԲլ, եւ դուն իԲնքդ շտկէ անկողինդ» (Գրծ 9.34): Տէր Յիսուս Քրիստոսի անունով էր որ Պետրոս առաքեալ յարութիւն տուաւ Տաբիթային (Գրծ 9.40): Եւլն: Այսպէս, առաքեալները ամէն տեղ Յիսուսի անունով էր որ կը բժշկէին հիւանդները: Հոս ալ, Յիսուսի անունով օծել կը պատուիրէ առաքեալը: Բացայայտ է, հետեւաբար, ինչպէս ես կը խորհիմ, թէ իւղը չէր որ առողջութիւն կու տար հիւանդին, այլ` Յիսուսի անունը» :

Մեր եկեղեցւոյ 12-րդ դարու հայրերէն` Սարգիս Կունդ Վրդ. ունի Ընդհանրական եօթը նամակներուն վերաբերեալ մեկնութիւն մը, զոր կը վերագրուի Աթանաս Աղեքսանդրացիին: Սարգիս Վրդ. խօսելով Յկ 5.14-ին մասին` կ՚ըսէ. «Անոնք որոնք կը տկարանան իրենց ուղղափառ հաւատքին մէջ, պէտք է կանչեն եկեղեցւոյ քահանաները, որպէսզի իրենց աղօթքով օգնական ըլլան իրենց հաւատքին մէջ երկբայութիւն, այսինքն` կասկած ունեցողներուն: Որովհետեւ, քահանաները իբրեւ հովիւներ, կոչուած են արածել Տիրոջ բանաւոր հօտը, բորոտները սրբել, կաղերը փաթթել, մոլորեալները դարձի բերել, եւ օրհնեալ իւղով օծել զանոնք Տիրոջ անունով, ինչպէս առաքեալները կ՚օծէին իւղով» :

Անցեալին իւղով կ՚օծուէին մարգարէները, քահանաները եւ թագաւորները: Սա բացայայտ կը դառնայ երբ կը կարդանք Աստուածաշունչը: Այսպէս, օրինակ, թագաւորներու օծման վերաբերեալ կը կարդանք, թէ Սամուէլ շիշ մը իւղ հեղուց Սաւուղի գլխուն վրայ եւ զանիկա թագաւոր օծեց (Ա.Թգ 10.1): Սամուէլ Եղջիւրաիւղով թագաւոր օծեց նաեւ Դաւիթը (Ա.Թգ 16.13, հմմտ Սղ 23.5, 45.7, 89.20): Սադովկ քահանան Եղջիւրաիւղով թագաւոր օծեց Սողոմոնը (Գ.Թգ 1.39): Մարգարէ մը թագաւոր օծեց Յէուն (Դ.Թգ 9.1-6): Իսկ քահանաներու օծման մասին կը կարդանք` Ահարոնի եւ անոր որդիներուն օծման մասին (Ել 29.7: Ղւ 6.20, 16.32, 21.10, եւլն): Վերջապէս, կը կարդանք նաեւ մարգարէներու օծման մասին. օծուեցաւ Դաւիթ (Ա.Թգ 16.13). Աստուած բոլոր մարգարէները կը կոչէ իր օծեալները (Ա.Մն 16.22, 105.15, եւլն):

The post ՍՐԲԱԼՈՅՍ ՄԻՒՌՈՆԸ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉԻՆ ԵՒ ՄԵՐ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ՄԷՋ appeared first on Hairenik Weekly Newspaper.